wrzesień/październik 2021
SPIS TREŚCI
- Marek Marczewski
Wprowadzenie
- Paweł Skrzydlewski
Cnoty niewieścieArtykuł podejmuje problem formacji kobiety w oparciu o tzw. cnoty niewieście. Są one trwałymi dyspozycjami do dobra, które umożliwiają kobiecie realizację jej misji. Wzorem cnót niewieścich w cywilizacji łacińskiej pozostaje zawsze Służebnica Pańska – Matka Boża. Cnoty niewieście ukazuje nam nie tylko teologia, ale także poznanie filozoficzne. W świetle filozofii największą przeszkodę dla cnót wytwarza wada pychy, zaś same cnoty są dziełem cnoty pokory. Kultura współczesna, rozwijająca w kobietach egotyzm szkodzi nie tylko kobietom, ale także całemu życiu społecznemu. Jest ona w dużej mierze odpowiedzialna za źle pojętą próbę uzyskania przez kobiety emancypacji. Emancypacja ta nie prowadzi ani to wolności kobiety, ani nie daje jej autentycznych uprawnień, jest za to środkiem walki z cnotami kobiet. Efektem porzucenia przez kobietę cnót niewieścich jest jej nieszczęście, ruina rodziny i życia społecznego. Deprecjacja cnót niewieścich wypływa z licznych błędów poznawczych oraz oparcia swego życia na wadzie pychy.
Autor dowodzi, że bez cnót niewieścich nie istnieje ani dobra rodzina, ani dobre wychowanie człowieka, ani też silna i bogata kultura narodowa, tak przecież potrzebna do pełnego rozwoju osoby ludzkiej. Trudno także bez cnót niewieścich, obecnych w matkach i siostrach, żonach i córkach, rozbudzić w sobie trwałe, głębokie i uporządkowane życie religijne, wsparte dojrzałą i racjonalną kulturą, obyczajowością, tradycją. Przede wszystkim bez cnót niewieścich i samych cnotliwych kobiet nie ma autentycznej ludzkiej szczęśliwości i dobrego ludzkiego życia. - Ewa Dybowska
„Będę matką”: wychowanie do macierzyństwaMacierzyństwo z natury rzeczy jest rodzeniem życia w wymiarze biologicznym, społecznym, psychicznym i duchowym. Dojrzałe macierzyństwo nie realizuje się próżni. Dokonuje się w konkretnym kontekście społeczno-kulturowym i podlega dynamicznym przemianom, które dzieją się w świecie. Mimo dynamicznie zmieniającego się świata procesy wychowania będą mieć miejsce, także proces wychowania do macierzyństwa, które chcąc lub nie muszą uwzględniać dynamiczne przemiany ponowoczesności. Celem artykułu jest analiza wybranych elementów i możliwości wychowania do macierzyństwa w kontekście współczesnych uwarunkowań społecznych macierzyństwa i rodzicielstwa. Cel ten zrealizowano stosując analizę literatury i jej konstruktywną krytykę. Dokonano wybrania istotnych zagadnień i dokonano syntezy przeprowadzonych analiz. Problem, który postawiono przed podjętymi w artykule analizami brzmi: Jakie są współczesne konteksty i uwarunkowania wychowania do macierzyństwa? Jako proces wychowania do macierzyństwa przyjęto ujęcie G. Makiełło-Jarża, która w procesie kształtowania się macierzyństwa wyszczególnia trzy etapy: 1) czas od wczesnego dzieciństwa do momentu uświadomienia sobie, że jest w ciąży; 2) czas ciąży do porodu; 3) czas od urodzenia dziecka do ukończenia przez nie 3-4 miesięcy życia. W artykule skoncentrowano się głównie na pierwszym etapie ze szczególnym uwzględnieniem wychowania do macierzyństwa w rodzinie. Perspektywa macierzyństwa przyjęta w prezentowanych analizach koncentruje się na byciu matką a nie tym by mieć dziecko. Zwrócono uwagę na wybrane charakterystyczne elementy współczesnego macierzyństwa takie jak profesjonalizacja macierzyństwa, idealizacja macierzyństwa i sharenting. Celowo nie zaproponowano wyraźnych rozstrzygnięć podejmowanej problematyki gdyż specyfika każdej rodziny i dynamicznie zmieniająca się rzeczywistość określa to jaka jest współczesna matka i jak wychowywać do macierzyństwa, które realizowane jest w ponowoczesnej rzeczywistości. - Agnieszka Linca-Ćwikła
Ojcostwo wspierające macierzyństwoTreść artykułu podejmuje problematykę ojcostwa wspierającego macierzyństwo. Podstawowy problem podjęty w tym artykule może być wyrażony w pytaniu: w jaki sposób realizować ojcostwo wspierające macierzyństwo? W prezentowanych przedmiotowych analizach uwzględniono dyskurs odwołujący się do założeń antropologicznych (koncepcji człowieka) ujętych z perspektywy personalistycznej. Najpierw trzeba stać się człowiekiem, świadomym swego istnienia i powołania, a dopiero potem można przyjąć trud bycia ojcem. Podjęta refleksja wskazuje, że ojcostwo wobec macierzyństwa realizuje się wymiarze duchowym, cielesnym i wspólnotowym. Każdy z tych wymiarów potwierdza, tezę Jana Pawła II, że „macierzyństwo urzeczywistnia się za sprawą ojcostwa, a równocześnie ojcostwo za sprawą macierzyństwa”. - Magdalena Woźniak
Wychowanie do cnoty czystości w Ruchu Czystych Serc (młodzież)Dzisiejszy świat przesycony jest hedonizmem co uwidacznia się przede wszystkim w sferze seksualnej. W sposób szczególny narażeni na skutki relatywnych wartości są ludzie młodzi. Podejmowane są inicjatywy będące przeciwwagą do tak promowanego stylu życiu bez zobowiązań. Niewątpliwie jednym z nich jest Ruch Czystych Serc, który w Polsce promowany jest przez czasopismo Miłujcie się! Niniejszy artykuł przedstawia problematykę czystości przedmałżeńskiej. Obecna sytuacja społeczna wskazuje, iż w sposób szczególny zachodzi potrzeba nauczania o seksualności ludzkiej w nurcie personalizmu chrześcijańskiego. Przedstawiona została analiza czystości jako wartości. Ze względu na to, że RCS zrzesza ludzi młodych, podjęty został przegląd badań nad edukacją seksualną młodzieży. Ostatnia część stanowi pochylenie się nad inicjatywą promującą życie w czystości do zawarcia związku sakramentalnego. - Magdalena Leśniak
Wychowawcza funkcja macochy w rodzinie patchworkowejPrzemiany społeczno-gospodarcze, a w szczególności związana z nimi globalizacja i ponowoczesność, przyczyniły się do zmian dokonujących się w rodzinie. Dotyczą one między innymi jej struktury, modelu wewnątrzrodzinnego i pełnionych w niej funkcji. Pojawiają się nowe formy życia małżeńsko-rodzinnego, w tym rodziny patchworkowe. Tekst ma charakter ogólnego spojrzenia na specyfikę funkcjonowania w tego typu systemach ze szczególnym uwzględnieniem rodzicielskiej roli macochy.
Studia i refleksje
- Ks. Jerzy Grodzki
Wolność wyrasta z prawdy w nauczaniu kardynała Stefana Wyszyńskiego i papieża Jana Pawła IIKardynał Stefan Wyszyński i papież Jan Paweł II wykazują, że istnieją konstytutywne więzi między prawdą a wolnością. Blask prawdy jaśnieje we wszystkich dziełach Stwórcy, w szczególny zaś sposób w człowieku, stworzonym na obraz i podobieństwo Boga (por. Rz 1, 26). Prawda oświeca rozum i kształtuje wolność człowieka. Zatem to prawda jest warunkiem wolności. Wolność wyrasta z prawdy, nie odwrotnie. Prawda jest otwarta na ludzką wolność, jest korzeniem wolności. W życiu bez prawdy wolność zatraca swoje prawdziwe oblicze, przeradza się w samowolę, natomiast żyjąc prawdą człowiek staje się coraz bardziej wolny. Człowiek wolny posiada zdolność poznania prawdy. Szukając prawdy należy badać, czy głoszący jest wolny, czy nie jest urzędnikiem prawdy urzędowej. Nie wolno stracić wolności wewnętrznej w głoszeniu prawdy, zatem to prawda jest warunkiem wolności. Prawdę i wolność łączy miłość, bo prawdę czyni się tylko w miłości.
Myślenie, że wolność oderwana od Bożej prawdy, da „wyzwolenie”, przeradza się w anarchię prowadzącą przeciwko odpowiedzialnej wolności człowieka. - Edward Jakiel
Nad wersetami Kohelety. O parafrazie Jerzego Żuławskiego – prolegomenaJerzy Żuławski dokonał literackiej trawestacji wierszem obszernych fragmentów starotestamentowej Księgi Koheleta na przełomie XIX i XX wieku. Wbrew zapewnieniem autora dzieło jego nie jest wiernym przekładem z hebrajskiej podstawy, ale dalece zmodyfikowaną parafrazą osadzoną w tradycji Wulgaty. Opierając się na tradycji polskich przekładów tej księgi biblijnej, posłużył się powszechnie do XX wieku używanym tłumaczeniem hebrajskiego hǎbel jako marność. W parafrazie swej posłużył się charakterystycznymi dla epoki Młodej Polski i swojego stylu pisarskiego poetyckimi formami wyrazu. Naddając treści, wprowadzał do swej trawestacji elementy nieobecne w hebrajskiej podstawie. Świadomie dokonał selektywnego doboru fragmentów i tak je sparafrazował, by wskazać głównie na bezsens ludzkiej egzystencji. Jego parafraza nie ma znamion przekładu dynamicznego, jest za to daleko posuniętą parafrazą, której przesłanie wpisuje się w modernistyczne proklamacje dekadentyzmu i ściśle określonej antropologii. - Ks. Mateusz Markowski
Charakterystyka uroczystości św. Wojciecha w ujęciu modlitw prezydencjalnych. Porównanie mszałów Piusa V i Pawła VIW artykule ukazano pewne novum spojrzenia na uroczystość św. Wojciecha, zwłaszcza jeśli chodzi o odkrywanie bogactwa liturgicznego i duchowego ukrytego w modlitwach prezydencjalnych, tj.: kolekcie, modlitwie nad darami oraz modlitwie po komunii. W tym celu porównano te modlitwy zawarte w mszałach Piusa V i Pawła VI, aby uwypuklić sens bogactwa tej uroczystości, a jednocześnie ukazać życie duchowe i misyjne, które prowadził św. Wojciech. - Ks. Bartosz Trojanowski
Prawo do sakramentu święceńPrawodawca wymienia wśród praw wszystkich wiernych prawo do sakramentów oraz prawo do swobodnego wyboru stanu życia. Jednak w perspektywie sakramentu święceń to prawo ulega bardzo wielkiemu ograniczeniu, ponieważ wypływa ono ze specyfiki tego sakramentu. Zarówno te prawa wiernych jak i wspomniane ograniczenia są z ustanowienia Bożego, a zatem nie można mówić tutaj o jakiejś kolizji przepisów prawnych, a jedynie o fakcie, że prawo do sakramentów ulega znacznemu ograniczeniu w perspektywie sakramentu święceń.
Jedynie w przypadku diakonów święconych w perspektywie przyszłego prezbiteratu można mówić o pewnego rodzaju prerogatywie, która daje im możliwość dochodzenia sprawiedliwości na drodze rekursu, gdyby została zamknięta przed nimi droga do przyjęcia święceń prezbiteratu. - Ks. Zbigniew Zarembski
Chrześcijańskie towarzyszenie osobom wykluczonym przez uwięzienieZadaniem Kościoła jest być blisko ludzi także tych którzy znajdują się na jego obrzeżach czy są wykluczeni ze społeczeństwa. Do ludzi tych należą osoby uwięzione, przebywający w aresztach czy więzieniach. Kościół jak i państwo, nie pozostawia tej grupy obywateli samym sobie lecz spieszy im z pomocą resocjalizacyjna i duszpasterską. Osoby osadzone w więzieniu to osoby poddane izolacji fizycznej, społecznej i psychicznej. Faktem jest że osadzeniu w więzieniach muszą ponieść należną im karę za popełnione przestępstwo. Jednak zadaniem więzienia jest nie tylko izolacja ale także troska o zmianę postaw osób uwięzionych i sprowadzenie ich na drogę praworządności.
Podejmowane aktualnie działania resocjalizacyjne w zakładach karnych są zgodne z międzynarodowymi standardami i opierają się na zasadzie indywidualizacji, poszanowaniu godności osoby ludzkiej i jej wielowymiarowości. Aby jednak one przynosiły oczekiwane efekty winny być wspierane pomocą religijno-duchową. Ta posługa organizowana przez Kościół spoczywa przede wszystkim na kapelanach więziennych i świeckich wolontariuszach bardzo mocno zaangażowanych w „Bractwo Więzienne”. Działalność pastoralna prowadzona w ramach duszpasterstwa więziennego obejmuje przede wszystkim głoszenie Słowa Bożego, sprawowanie sakramentów świętych, organizowanie rekolekcji, spotkań czy prowadzenie rozmów pastoralnych.
Niniejszy artykuł przybliża czytelnikom sytuacje osób osadzonych w więzieniach, wskazuje na imperatywy towarzyszenia pastoralnego wykluczonym przez uwięzienie i wreszcie wskazuje na wybrane formy pastoralnego oddziaływania. - Wojciech Gulin
Skala Aktywności Osób Starszych (SAOS): konstrukcja i walidacja nowego narzędzia diagnozowania aktywności podejmowanej przez osoby starszeAktywność jest istotnym czynnikiem kształtującym przebieg procesu starzenia się. Pozostawanie aktywnym wiąże się z korzyściami w obszarze biologicznym, społecznym i psychologicznym. Mimo wzrastającego zainteresowania funkcjonowaniem osób starszych brak jest narzędzia służącego diagnozowaniu podejmowanej przez nich aktywności. Celem niniejszego opracowania jest więc skonstruowanie Skali Aktywności Osób Starszych (SAOS) – narzędzia diagnozującego poziom i rodzaj aktywności seniorów oraz dokonanie jego psychometrycznej walidacji. Walidację skali wykonano na podstawie danych zebranych od 106 osób znajdujących się we wczesnej fazie okresu późnej dorosłości (65-75 lat) za pomocą 40-itemowej SAOS. W wyniku przeprowadzenia analizy mocy dyskryminacyjnych i EFA zredukowano liczbę pozycji skali oraz wyodrębniono zgodne z oczekiwaniami cztery czynniki opisujące aktywność osób starszych w sferze społecznej, fizycznej, religijnej i poznawczej. CFA potwierdziła wyodrębnioną strukturę czynnikową. Skonstruowaną skalę charakteryzuje zadowalająca zgodność wewnętrzna. Alfa Cronbacha dla całego narzędzia wynosi .87, natomiast dla poszczególnych podskal mieści się w przedziale od .80 do .89. Miara odznacza się satysfakcjonującą trafnością kryterialną oraz dyskryminacyjną. Opracowane zostało 23-itemowe narzędzie służące diagnozowaniu poziomu i rodzaju podejmowanej przez osoby starsze aktywności o satysfakcjonujących właściwościach psychometrycznych oraz spójnej strukturze czynnikowej. Może być wykorzystywane zarówno w badaniach naukowych, jak i na potrzeby polityki społecznej.
Sprawy kościelne i duszpasterskie
- Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
Przegląd bibliograficzny
- Tomasz Adamczyk, Autentyczność i duchowość – księża w opinii polskiej młodzieży. Analiza socjologiczna, Lublin 2020 – Agnieszka Zduniak
- Antoni Dębiński, Magdalena Pyter, Wizjoner i Realista. O Idzim Radziszewskim – Twórcy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2020 – Irena Wodzianowska
- Wojciech Góralski, Matrimonium facit consensus. Z najnowszego orzecznictwa Roty Rzymskiej w sprawach o nieważność małżeństwa w obszarze zgody małżeńskiej (2014–2018),Pelplin 2020 – ks. Janusz Borucki