listopad – grudzień 2016
SPIS TREŚCI
O. ADAM JÓZEF SOBCZYK – Wiara jako kryterium myślenia i działania współczesnej rodziny chrześcijańskiej
Celem artykułu była próba znalezienia odpowiedzi w jaki sposób współczesne rodziny mogą wzrastać w wierze, żyć nią i świadczyć o niej w świecie. W oparciu, głównie o nauczanie Papieża Benedykta XVI, który wiele miejsca swego nauczania poświęcił cnotom teologalnym, w tym wierze, można zauważyć, że cel przekroczenia podwoi wiary jest podwójny: zjednoczenie z Bogiem i wejście do Wspólnoty Kościoła.
Sposobem do osiągnięcia tego celu jest głoszenie Słowa Bożego i otwartość serca na Boga. Z tego względu proces rozwoju wiary przebiegać powinien od nawrócenie serca do Pana, poprzez wyznawanie wiary połączone z intelektualnym jej pogłębianiem, a następnie, celebrowanie jej w liturgii i ewangelizację. Zadanie to skierowane jest do każdego człowieka i wszystkich rodzin, które stanowią naturalne środowisko zdobywania i kształtowania wiary.
ANDRZEJ T. KUBANOWSKI – Prolog jako jedno z narzędzi biblijnej hermeneutyki św. Tomasza z Akwinu na przykładzie Super Epistolam ad Ephesios lectura
W komentarzach biblijnych Tomasza z Akwinu prolog stanowił jeden z podstawowych elementów hermeneutyki biblijnej, który wprowadzał w lekturę całego dzieła. W prologu Akwinata odkrywał główne linie interpretacyjne oraz najważniejszą myśl jaką autor chciał przekazać. W XII i XIII wiecznej egzegezie dominowały dwie zasadnicze formy prologu – accessus i prolog arystotelesowski. Doktor Anielski często łączy te formy ze sobą i tworzył swoje własne prologi autorskie, które oparte były na thema, przyczynach arystotelesowskich oraz divisio textus.
Celem niniejszego artykułu jest scharakteryzowanie prologu do Super Epistolam ad Ephesios lectura jako ważnego elementu biblijnej hermeneutyki Akwinaty.
W podsumowaniu umieszczone zostały podstawowe cele stosowania prologu w komentarzu, a także reguła jedności planu zbawczego, według której te wszystkie elementy biblijnej hermeneutyki były wykorzystywane.
PIOTR KOPROWSKI – Asymilacja i edukacja grup mniejszościowych w Szwecji w drugiej połowie XIX w.
W artykule przedstawiono kilka refleksji na temat grup mniejszościowych, przebywających w Szwecji w drugiej połowie XX w., w kontekście ich asymilacji i edukacji. Począwszy od lat 70. ubiegłego stulecia zaczęto tworzyć w tym kraju nowe formy kształcenia w językach mniejszości. Twórcom tego modelu nauczania chodziło w głównej mierze o to, by dzieci oraz młodzież „z zewnątrz” mogła uczyć się w swoim języku narodowym, a także kontynuować, twórczo rozwijać własne tradycje kulturowe. Idea ta harmonijnie wpisywała się w lansowaną przez rząd szwedzki politykę imigracyjną, opartą na zasadach współpracy z mniejszościami, poszanowania wolności wyboru i równości w dostępie do edukacji. Z dynamizmem wprowadzono przeto szereg zmian i przewartościowań w obrębie tej ostatniej. Działania te miały, oprócz zmiany oblicza edukacji, przynieść również zmianę mentalności społeczeństwa szwedzkiego, jego nastawienia do sfery społecznej, w której funkcjonowali imigranci. Wiele wskazuje jednak na to, że sukcesy osiągnięte na tym ostatnim polu były połowiczne. Nie udało się całkowicie wyeliminować dyskryminujących wypowiedzi werbalnych oraz „praktyk” Szwedów w odniesieniu do grup mniejszościowych.
DANIEL JAKIMIEC – Funkcja sądu opiekuńczego a realizacja naczelnych zasad postępowania wykonawczego w sprawach rodzinnych i opiekuńczych
Rodzina stanowi podstawową jednostką społeczną złożoną z osób powiązanych więzami małżeńskimi i rodzicielskimi. Wzajemne stosunki i relacje między członkami rodziny są określane przez tradycję przekazywaną wychowaniem, które z kolei opiera się na wzajemnych uczuciach i postawach poddanych obowiązującemu prawu i nakazom natury moralnej. Dla uznawanych przez rodzinę prerogatyw nie bez znaczenia pozostaje też oddziaływanie aksjomatów o charakterze religijnym. Ogólnie ujmując, stanowi ona dziedzictwo kulturowe pokoleń poddane wielorakim wpływom, z których każde jest ogniwem w historii rodziny. W przypadkach tego wymagających pomoc rodzinie jest udzielana przez organy państwowe, a w tym przez sąd opiekuńczy w sądowym postępowaniu wykonawczym.
Istotnym jest, że realizacja naczelnych zasad postępowania wykonawczego i funkcja w tym sądu opiekuńczego powinna być znacząca i zmierzać do anihilacji różnego rodzaju dysfunkcji jednostki i jej rodziny. Postępowanie to w efekcie powinno doprowadzić do wyciągnięcia przez osobę nim objętą wniosków, że pozostaje ona w interakcji z wieloma osobami jej równymi, które posiadają podobne do niej cele. Pozytywnym efektem prowadzonego postępowania wykonawczego powinno być powstanie u jego uczestnika świadomości, że samo istnienie człowieka oraz realizacja jego celów jest uzależniona od współdziałania z innymi osobami ludzkimi, a także to, że cele te są i muszą być realizowane społecznie. Każda osoba pozostaje w takim stosunku do społeczności jak część do całości. Przynależność osoby do społeczeństwa jest uczestnictwem, a do tego zobowiązaniem szanowania innych jednostek ludzkich z uwzględnieniem wyboru dobra. Wybór ten też powinny mieć na względzie instytucje państwowe udzielające pomocy rodzinie i jej poszczególnym członkom.
Studia i refleksje
AGNIESZKA JEZIORSKA – Apostolstwo osób konsekrowanych w świetle nauczania papieża Franciszka
Ważnym elementem życia konsekrowanego jest apostolstwo. Papież Franciszek sam będąc osobą konsekrowaną oczekuje i zachęca, by zakonnicy i zakonnice dawali radykalne i czytelne świadectwo swego powołania. Zarówno Kościół, jak i współczesny człowiek wymagają od osób konsekrowanych rzeczywistego przylgnięcia do Boga i trwania w Jego bliskości. Doświadczenie żywego i działającego Boga stanowi bowiem źródło i motywację apostolskiego zaangażowania. Dlatego głoszenie Chrystusa, by było autentyczne i atrakcyjne, powinno dokonywać się w atmosferze chrześcijańskiej radości. Konsekwencją prawdziwego spotkania z Bogiem oraz dokonanego wyboru życia z Nim i dla Niego jest wyrażona przez ślub ubóstwa solidarność konsekrowanych z osobami ubogimi, gdyż to właśnie oni stanowią szczególne miejsce Jego przebywania w dzisiejszym świecie.
KS. ŁUKASZ POLKOWSKI – Kiedy embrion staje się człowiekiem? Próby rozwiązania sporu o moment animacji człowieka
Od wielu wieków zastanawiano się nad momentem zaistnienia duszy ludzkiej. Odpowiedzi, które podawano, były uzależnione od instrumentów badawczych, którymi dysponowali filozofowie. Jednocześnie ważny był kontekst filozofii, w ramach której poszukiwano rozwiązań. Arystoteles był przekonany, że dusza rozumna pojawia się w różnych etapach życia embrionu, zależnie od płci. To stanowisko przejął św. Tomasz z Akwinu. W czasach nowożytnych zmieniono pojęcie osoby ludzkiej. Najważniejszą cechą, która decydowała o byciu człowiekiem była świadomość. Współcześnie ta definicja jest wykorzystywana przez wielu bioetyków. Kościół katolicki natomiast niezmiennie twierdzi, że osoba to nie tylko świadomość. Człowiek to jedność ciała i umysłu. Rozwiązania problemu animacji mają swoje konsekwencje w sposobie podejścia do embrionu ludzkiego. W artykule wykazano, że teoria animacji równoczesnej chroni embrion ludzki oraz daje odpowiedź na trudności, na jakie wskazuje embriologia.
KS. RAFAŁ SZPRYNC – Być siostrą kapłana. Relacja kobieta – kapłan według Listu do kapłanów na Wielki Czwartek z 1995 r. Jana Pawła II
W artykule przedstawiono rozważanie na temat relacji kobiety do kapana w kontekście Listu do kapłanów z 1995 r. Jana Pawła II. Wskazano, iż fundamentem relacji kobieta – kapłan jest osoba Jezusa Chrystusa i Jego stosunek do napotykanych niewiast podczas ziemskiej pielgrzymki. Następnie, omówiono wytyczne co do tego, jak zarówno kobieta, czy też kapłan mają należycie ukształtować w sobie dojrzałą postawę ku stworzeniu wzajemnych zdrowych relacji, które w przyszłości przyczynią się do wzbogacenia obojga z nich. W następstwie wskazano na zalety zdrowej relacji kobiety z kapłanem, którzy nieustannie wpatrują się w postać Jezusa Chrystusa – źródło i cel wszelkich relacji, jak też na niebezpieczeństwa, które mogą stać się udziałem dwojga ludzi zapatrzonych wyłącznie w siebie.
KS. PIOTR WÓJCIK – Wartości w socjologii. Przydatność badania systemu wartości młodzieży dla duszpasterstwa i katechizacji
Artykuł przybliża problematykę koncepcji wartości w socjologii oraz badania systemów wartości. Socjologowie wskazują na dość mocno zakorzenione już wśród młodych ludzi postawy indywidualizacji, autonomizacji i dążenie do egoistycznej samorealizacji oraz tendencje do konstruowania systemu wartości często ze sprzecznych elementów. Faktem staje się brak wspólnoty przekonań wewnątrz rodziny oraz zakłócenie transmisji pokoleniowej. Poznawanie systemów wartości, w szczególności młodzieży, może być bardzo pomocne dla duszpasterstwa i katechizacji, zwłaszcza szkolnej. Może ułatwiać dobór form i metod oraz poszukiwanie nowych sposobów realizowania tradycyjnych wzorców we współczesnej rzeczywistości. Dane empiryczne stanowią także cenne źródło dla wniosków potrzebnych do konstruowania planów pracy duszpasterskiej i skutecznego towarzyszenia dojrzewającemu młodemu człowiekowi.
BARBARA GRELA – Figura Chrystusa „łaskami słynąca”. Krzyż Tumski we włocławskiej katedrze
Artykuł dotyczy szeregu zagadnień związanych z Krzyżem Tumski powstałym najprawdopodobniej w I poł. wieku XVII jako fundacja biskupa Wawrzyńca Gembickiego. Autorka skupia się głównie na społecznym odbiorze rzeźby. Opisuje stosunek miejscowej ludności i pielgrzymów do figury Chrystusa, którą traktowano z ogromną czcią i szacunkiem. Przedstawienie Ukrzyżowanego szybko zyskało miano cudownego wizerunku słynącego łaskami. Wierni obwieszali krucyfiks licznymi wotami, z których najcenniejsze opisano w archiwaliach. Swoje dary ofiarowywali figurze Zbawiciela także kanonicy i biskupi. Doskonałym świadectwem roli Krzyża Tumskiego jest order u boku w sąsiedztwie rany podkreślający aspekt męczeńskiej śmierci Chrystusa. Stanowi on wotum fundowane przez włocławską kapitułę katedralną, dla której wizerunek umieszczony w centralnym punkcie świątyni był jednym z najistotniejszych elementów wyposażenia domu bożego. O znaczeniu krucyfiksu świadczy też fakt, iż po jego przeniesieniu do bocznej nawy zarówno wierni, jak i część duchownych stanowczo protestowała. Dlatego w latach 20. wieku XX zdecydowano o przywróceniu Krzyża Tumskiego na uświęcone tradycją miejsce w środku katedry
EWA MARIA ŁASKARZEWSKA – Analiza treści publikowanych na wybranych blogach kapłańskich w lipcu 2014 roku
Artykuł poświęcony został polskojęzycznym blogerom – kapłanom i zakonnikom. Autorka przedstawia w nim wyniki badań empirycznych przeprowadzonych przez analizę ilościową i jakościową wpisów opublikowanych na blogach w lipcu 2014 roku. Przeanalizowanych zostało 93 notatki pochodzących z 15 blogów, które spełniły wcześniej ustalone kryteria (m. in. kapłański blog istniał i był uzupełniany zapiskami od co najmniej roku, bloger jest kapłanem/zakonnikiem bez nałożonych kar kościelnych i głosi naukę zgodną z dokumentami Kościoła Katolickiego a jego tożsamość można potwierdzić).
Sprawy kościelne i duszpasterskie
Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
Przegląd bibliograficzny
Wokół antropologii Karola Wojtyły, red. A. Maryniarczyk, P. Sulenta, T. Duma, Lublin 2016 (Zadania współczesnej metafizyki, t.18) – bp Ignacy Dec
Sacrum Poloniae Millennium, oprac. J. Łukaszewski, M. Muraszko, Gniezno 2016 – ks. Łukasz Krucki
Susan Gibson Mikoś, Poles in Wisconsin, Madison (Wisconsin) 2012 – Eugeniusz Sakowicz
Zygmunt Zieliński, Educatrix et Advocata. Wychowawca i obrońca. Miejsce Kościoła w dziejach Narodu. Studia i szkice, Lublin 2015 – ks. Edward Walewander
Stanisław Kowalczyk, Światopogląd chrześcijański. Problemy wybrane, Lublin 2016 – ks. Zdzisław Pawlak
Adam Kaczor, Ewolucja interpretacji ustaw kościelnych w kodeksach z 1917 i 1983 roku, Lublin 2015 – ks. Janusz Gręźlikowski
Studia soborowe, t. 2, cz. 2: Historia i recepcja Vaticanum II, red. M. Białkowski, Toruń 2015 – Janusz Stefaniak
Stanisław Jankowski, Biblijne źródła charyzmatu i systemu wychowawczego świętego Jana Bosko, Warszawa 2016 – ks. Zdzisław Pawlak
Antoni Balcerzak, Byłem na weselu w Kanie Galilejskiej. Ewangelia na człowiecze życie tłumaczona, Inowrocław – Gniezno 2015 – bp Andrzej F. Dziuba
Czesław Krakowiak, Sanktuaria i pielgrzymki. Teologia, liturgia i pobożność ludowa, Lublin 2016 (Prace Wydziału Teologii, 169) – Eugeniusz Sakowicz
