LIPIEC – SIERPIEŃ 2015 r.
SPIS TREŚCI
- KS. MAREK KLUZ – Nawrócenie drogą do wewnętrznej harmonii. Refleksja moralno-pastoralna w kontekście roku duszpasterskiego 2014–2015: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”
- TOMASZ CZURA – Teologia historii wobec zagrożeń współczesnej kultury
- SŁAWOMIR ZATWARDNICKI – Bóg człowiekiem – człowiek „jakby” Bogiem? Kolbiańskie intuicje a przebóstwienie człowieka
- KS. JÓZEF DĘBIŃSKI – Kościół katolicki obrządku łacińskiego na Ukrainie
STUDIA I REFLEKSJE
- KS. JANUSZ WILK – Tęsknota człowieka za Bogiem w ujęciu w 2 Kor 5, 6–9
- KS. KAROL ŁAZIK – Von den Inspirationen bis zur Theologie der Barmherzigkeit des heiligen Papstes Johannes Paul II. Od inspiracji do teologii miłosierdzia świętego papieża Jana Pawła II
- KS. TADEUSZ LEWANDOWSKI – Antropologiczny wymiar przepowiadania w teorii kaznodziejstwa ks. Mariana Rzeszewskiego (1911–1982)
- DARIUSZ DUSZEŃSKI – Moralny wymiar tekstów euchologijnych formularza mszalnego ze święta Przemienienia Pańskiego
- MIROSŁAW BIAŁOUS – Święty Ewangelista Jan Teolog
SPRAWY KOŚCIELNE I DUSZPASTERSKIE
- Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne).
SPRAWOZDANIA
- KS. HENRYK SŁAWIŃSKI – Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej Kolokwium: „Wolność religijna, relatywizm i sekularyzacja we współczesnym społeczeństwie i ich implikacje dla Kościoła”, ’s-Hertogenbosch, Holandia, 21–24 II 2015 r.
PRZEGLĄD BIBLIOGRAFICZNY
- Ludzie wolności w regionie kujawsko-pomorskim, red. Michał Białkowski, Zdzisław Biegański, Wojciech Polak, Toruń 2014 – ks. Józef Dębiński
- Medyczne, bioetyczne, psychosocjologiczne i prawne aspekty tożsamości płci, red. W. Sinkiewicz, R. Grabowski, Bydgoszcz 2014 – ks. Jacek Szymański
- „Studia Włocławskie”, t. 16: 2014 – ks. Wojciech Cichosz
- Andrzej Pietrzak, Modele ewangelizacji kultur i inkulturacji wiary w teologii latynoamerykańskiej, Lublin 2013 – ks. Zdzisław Kupisiński SVD
- Stanisław Librowski, Inwentarz realny dokumentów Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. Dział II. Dokumenty z ksiąg Archiwum Diecezjalnego we Włocławku. T. 12. Akta nominacji i instalacji prałatów i kanoników kapituły katedralnej we Włocławku, uzupełnił ks. Witold Kujawski, Włocławek 2015 – K.R.
STRESZCZENIA
- KS. MAREK KLUZ – Nawrócenie drogą do wewnętrznej harmonii. Refleksja moralno-pastoralna w kontekście roku duszpasterskiego 2014–2015: „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”
Fundamentalną rolę w życiu chrześcijańskim pełni nawrócenie. Nawrócenie jest wpisane w naturę Kościoła, który „jako święty i zarazem ciągle potrzebujący oczyszczenia, nieustannie podejmuje pokutę i odnowę”. (KK 8). Dotyczy to całego Kościoła we wszystkich jego wspólnotach, jak również indywidualnie życia moralnego każdego chrześcijanina. Dobrze więc się stało, że Pasterze Kościoła w Polsce podjęli decyzję, aby kolejny etap (2014-2015) realizacji czteroletniego programu Duszpasterskiego przeżyć pod hasłem: Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię. Nawrócenie ludzkiego serca do Boga, do prawdy o swoim człowieczeństwie, jest drogą do uratowania współczesnej cywilizacji, a w niej także człowieka, który przecież sam siebie nie może do końca zrozumieć bez Chrystusa.
- TOMASZ CZURA – Teologia historii wobec zagrożeń współczesnej kultury
Teologia historii wobec zagrożeń współczesnej kultury. Podczas obrad Soboru Watykańskiego II mocnym akcentem zaznaczył się problem relacji między teologią a kulturą. Ojcowie soborowi zwracali uwagę na konieczność takiego dialogu, ale również wskazywali jego kryteria. Niniejszy artykuł jest próbą ukazania możliwych napięć między kulturą współczesną a teologią historii. Należy zaznaczyć, iż teologia historii nie tylko trafnie potrafi ukazać zagrożenia wynikające z kultury postmodernistycznej, ale nadto przedstawia możliwe współistnienie i owocną współpracę między tymi dwoma wymiarami ludzkiej aktywności. Dlatego celem tego artykułu będzie pokazanie, iż teologia stanowi obszar wiedzy, dzięki której człowiek współczesny może zrozumieć siebie oraz swoje miejsce w historii. Z tego zrozumienia zrodzić się może cały obszar moralnej aktywności człowieka oparty o wartości, będące dla chrześcijaństwa podstawowymi.
- SŁAWOMIR ZATWARDNICKI – Bóg człowiekiem – człowiek „jakby” Bogiem? Kolbiańskie intuicje a przebóstwienie człowieka
Bóg człowiekiem – człowiek „jakby” Bogiem? Kolbiańskie intuicje a przebóstwienie człowieka. Benedykt XVI ukazywał misterium przebóstwienia w perspektywie chrystologicznej. Dokonuje się ono na wzór zjednoczenia dwóch natur w jednej Osobie Syna Bożego (Sobór w Chalcedonie). Sposób zjednoczenia dwóch woli (ludzkiej i Boskiej) w Chrystusie jest warunkiem i modelem komunii woli człowieka i Boga (Sobór Konstantynopolitański III). W artykule skorzystano z intuicji św. Maksymiliana Kolbego, który mówił o swego rodzaju „unii hipostatycznej” między człowiekiem a Bogiem. Symetryczność pomiędzy humanizacją Boga a przebóstwieniem człowieka ukazuje się oczywiście najbardziej w życiu Matki Bożej.
- KS. JÓZEF DĘBIŃSKI – Kościół katolicki obrządku łacińskiego na Ukrainie
Kościół katolicki obrządku łacińskiego na Ukrainie. Ruś Kijowska, do której należało terytorium obecnej Ukrainy, przyjęła chrzest w 988 roku na polecenie wielkiego księcia kijowskiego Włodzimierza I Wielkiego, chociaż chrześcijaństwo przenikało na te tereny już w IX wieku. Po schizmie wschodniej w 1054 r. kościół łaciński rozwijał się dzięki misyjnej działalności misyjnej benedyktynów i dominikanów. Polscy królowie przyczynili się do utworzenia metropolii lwowskiej dla Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego na terenach dzisiejszej Ukrainy. Na skutek podporządkowania patriarchatowi moskiewskiemu (1686) ziem na wschodzie dawnej Rzeczpospolitej ograniczona została działalność Kościoła obrządku łacińskiego, choć zajmował on drugie miejsce po prawosławiu. W XVIII w. nastąpił nowy podział administracyjny diecezji Kościoła łacińskiego dostosowany do granic administracji państwowej cesarstwa rosyjskiego, m.in. na skutek III rozbioru Polski (1795). Sytuację Kościoła zmienił gwałtownie bolszewicki przewrót (1917), który spowodował proces daleko idących ograniczeń religijnych, a następnie ciężkich represji i prześladowań. Do walki z Kościołem rzymskokatolickim bolszewizm wykorzystywał m.in. propagandę, ograniczanie wolności, aresztowania i więzienia duchownych oraz świeckich, a nawet morderstwa. Władze komunistyczne nakładały na parafie, zwłaszcza rzymskokatolickie, ogromne obciążenia podatkowe, a gdy gminy wyznaniowe nie były w stanie się z nich wywiązać, wówczas świątynie zamykano. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych XX wieku nastąpiło żywiołowe odradzanie się Kościoła katolickiego obrządku łacińskiego, co było skutkiem uzyskania niepodległości przez Ukrainę w 1991 roku.
Współczesna Ukraina jest mozaiką różnych wspólnot religijnych, głównie chrześcijańskich, ale także islamu, judaizmu i religii Dalekiego Wschodu; dość duży procent stanowią ateiści (20%).
Kościół katolicki występuje w dwóch obrządkach: bizantyjsko-ukraińskim, popularnie nazywanym Kościołem greckokatolickim oraz łacińskim, czyli rzymskokatolickim; stanowi jedną metropolię, w skład, której wchodzi siedem diecezji. Według statystyk do 1991 roku na Ukrainie mieszkało, co najmniej 8% obywateli deklarujących przynależność do Kościoła rzymskokatolickiego. Dziś Kościół ten posiada 50 klasztorów, 309 zakonników i zakonnic, 431 księży, 713 świątyń i 74 w budowie oraz 807 parafii i ok. 1 mln wyznawców, z których większość, to Polacy lub ich potomkowie.
STUDIA I REFLEKSJE
- KS. KAROL ŁAZIK – Von den Inspirationen bis zur Theologie der Barmherzigkeit des heiligen Papstes Johannes Paul II. Od inspiracji do teologii miłosierdzia świętego papieża Jana Pawła II
Pytanie o miłosierdzie Boże i miłosierdzie ludzkie jest jednym z najbardziej naglących pytań współczesnego człowieka. Konieczność tej kwestii wyraził w swej postawie i podjął w nauczaniu święty Jan Paweł II – „Papież Miłosierdzia”. Głęboka wiara i świadectwo ojca, zafascynowanie polskimi świętymi miłosierdzia jak brat Albert Chmielowski, siostra Faustyna czy Maksymilian Kolbe pomogły młodemu Karolowi Wojtyle nie zwątpić w obliczu okrucieństwa wojny i zła dwóch totalitaryzmów: nazizmu i komunizmu. Doświadczenia te przyjęte z wiarą pozwoliły mu później głosić, że tylko miłosierdzie Boże może zatrzymać zło, którego przyczyną i zarazem ofiarą jest człowiek. Podczas II wojny światowej wstępował na modlitwę do kaplicy zakonnej w Łagiewnikach i umacniał się modlitwą „Jezu, ufam Tobie” przed obrazem Jezusa miłosiernego. Jako młody kapłan, a później biskup często odwiedzał kaplicę Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, wygłaszając homilię o miłosierdziu Bożym i dowiadując się o treści objawień spisywanych przez Faustynę. Jako pasterz Krakowa, przekonany o głębokiej mocy i nadziei płynących z nabożeństwa do Bożego miłosierdzia i o autentyczności objawień, rozpoczął proces informacyjny siostry Faustyny oraz troszczył się o dokładne teologiczne przebadanie Dzienniczka, aby cofnięto zakaz propagowania tego kultu. Powołany na Stolicę Piotrową przypomniał światu o Bożym miłosierdziu przez pierwszą w historii Kościoła encyklikę na ten temat. Wyniósł do chwały ołtarzy siostrę Faustynę, a orędzie miłosierdzia stało się jednym z najistotniejszych elementów jego nauczania.
- DARIUSZ DUSZEŃSKI – Moralny wymiar tekstów euchologijnych formularza mszalnego ze święta Przemienienia Pańskiego
Moralny wymiar tekstów euchologijnych formularza mszalnego ze święta Przemienienia Pańskiego Niniejszy artykuł powstał jako odpowiedź na wezwanie Kościoła, któremu zależy, aby studiowano teksty nowego Mszału i wykorzystywano jego głębokie i bogate treści teologiczne w celu wydobycia z nich wskazań moralnych, szczególnie dzisiaj w dobie zobojętnienia i wypaczenia wartości moralnych. Jej celem było ukazanie wezwania moralnego Święta Przemienienia Pańskiego.
Poprzez analizę teologicznoliturgiczą formularza mszalnego, autor ukazał moralne zarzewie treści formularza mszalnego z Święta Przemienienia Pańskiego. W poszczególnych częściach Mszy Świętej zawarte jest wezwanie moralne niosące konkretne zobowiązania i nasuwające się konkretne wnioski. Przemienienie jest jednym z głównym wydarzeń w życiu Jezusa Chrystusa. Stanowi ono wezwanie do szukania Jego oblicza…