wrzesień – październik 2017
SPIS TREŚCI
-
Słowo wstępne biskupa elbląskiego Jacka Jezierskiego
-
Wprowadzenie – Eugeniusz Sakowicz
- WOJCIECH MACIEJ STABRYŁA
Oblicza bezdomności w BibliiArtykuł stanowi studium zagadnienia bezdomności w Biblii. Autor zaznacza, że posługiwanie się kategorią bezdomności w przypadku okresu biblijnego jest anachronizmem, gdyż nie istniała wtedy bezdomność socjologiczna (III). Nie przeszkadza to jednak temu, aby można było mówić o przykładach bezdomności teologicznej (I) i psychologicznej (II) obecnych w Biblii.
- EUGENIUSZ SAKOWICZ
Żebracy Nowego TestamentuW Nowym Testamencie spotyka się żebraków, którzy prosili w miejscach publicznych (przy bramach, na drogach) o wsparcie materialne. Przebywali oni często u bram Jerozolimy. Stan zdrowia niektórych żebrzących (np. wrodzona ślepota) mógł generować większą litość przechodniów, pielgrzymów, obcych, ale też w pewnym sensie i swoich – znajomych, sąsiadów. Mógł „motywować” do przekazania środków do życia od ofiarodawcy dla tych, którzy prowadzili „działalność żebraczą”. I chociaż na kartach Ewangelii spotykamy pojedynczych żebraków to stanowili oni w pewnym sensie rodzaj „korporacji”. Uczuciem negatywnym, które towarzyszyło żebrakom był wstyd. Bywało i tak, że nie spotykali się oni ze zrozumieniem swojej ułomności. Jezus Chrystus uzdrawiając chorych żebraków czynił cuda, które uwiarygodniały Jego Boskie posłannictwo. Cudowne fakty wyzwolenia z choroby dawały żebrakom szansę na porzucenie procederu, w którym tkwili prze całe lata, bardzo często od urodzenia. Postaciami dającymi wiele do myślenia są: niedoszły żebrak – nieuczciwy zarządca dóbr swojego pana; święty Łazarz, będący postacią archetypiczną żebraka; niewidomy żebrak spod Jerycha; siedzący przy drodze „u bram” Jerycha (a zatem w sensie symbolicznym – również u bram Jerozolimy); niewidomy żebrak Bartymeusz, syn Tymeusza; niewidomy od urodzenia żebrak z Ewangelii św. Jana. Rozważanie ich życia, po prostu przyglądanie się szkicom biograficznym ewangelicznych żebraków może pomóc i dzisiejszemu chrześcijaninowi przewartościować swoje życie, tzn. dostrzec jego wartość w Jezusie Chrystusie. On przyjmując kondycję ludzką uczynił los żebraków swoim losem. Będąc wcielonym Bogiem – Synem Bożym, który stał się człowiekiem ujawnił głęboki sens i tajemnicę żebractwa, jego wyzwanie dla Kościoła każdych czasów i wszelkiego miejsca na świecie. Wypowiedziane prze niewidomego żebraka Bartymeusza, syn Tymeusza słowa: „Synu Dawida, Jezusie, zmiłuj się nade Mną!” stały się aktem strzelistym wypowiadanym nieskończoną ilość razy przez niezliczonych mężów Bożych praktykujących w klasztorach i monastyrach tzw. Modlitwę Jezusową.
-
MAREK SAJ CssR
Czy prawo kościelne zajmuje się osobami bezdomnymi i potrzebującymi?
- KS. JACEK MAREK NOGOWSKI
Zjawisko bezdomności wyzwaniem dla Kościoła i społeczeństwaIstnieje wiele form pomocy zarówno państwowych oraz pozarządowych w przeciwdziałaniu bezdomności m. in. dokumenty programowe, centra pomocy i placówki dla bezdomnych. Ważną rolę w przeciwdziałaniu zjawisku bezdomności spełniają organizacje pozarządowe oraz organizacje kościelne, które za cel stawiają sobie pracę w środowiskach zaniedbanych materialnie i zdegenerowanych pod względem moralnym. Konieczne jest nie tylko niesienie pomocy materialnej, lecz także umożliwienie wyjścia z bezdomności. Działalność pastoralna Kościoła realizuje potrzebę duchowej i psychologicznej opieki nad ludźmi marginesu, oraz stwarza im warunki powrotu do społeczeństwa.
- TADEUSZ KAMIŃSKI
Między wołaniem o pomoc a manipulacją. Bezdomni i żebracy jako (społeczny) wyrzut sumieniaBezdomni i żebrzący stanowią problem nie tylko dla pracowników służb społecznych, ale także wyzwanie dla wszystkich, którzy stykają się z takimi osobami w przestrzeni publicznej. Sumienie nakazuje udzielanie pomocy potrzebującym, ale w praktyce często pojawia się pytanie o uczciwość i intencje proszącego. Artykuł przedstawia wybrane elementy charakterystyki zjawiska bezdomności i żebractwa w Polsce. Ukazuje niektóre podobieństwa i różnice pomiędzy tymi sytuacjami. Podkreślony został w szczególności związek żebractwa z nieuczciwością, a nawet przestępczością. Żebractwo jawi się częstokroć jako świadomie wybrany sposób zarobkowania. Tymczasem bezdomność jest sytuacją, która może się przydarzyć każdemu, wskutek splotu niekorzystnych i często niezależnych od człowieka sytuacji (np. utrata pracy, niemożność spłaty kredytu, konflikty rodzinne). W ostatniej części artykułu zaprezentowano kilka praktycznych wskazań, dotyczących indywidualnych reakcji na problem bezdomności i żebractwa.
- CYPRIAN JANUSZ MORYC OFM
Wciąż czegoś szukał. Wciąż sięgał dalej. Pielgrzymka Adama Chmielowskiego – św. Brata AlbertaArtykuł poświęcony jest osobie Adama Chmielowskiego, św. Brata Alberta. Autor analizuje koleje życia wybitnego polskiego artysty, tercjarza franciszkańskiego i założyciela zgromadzeń zakonnych oddanych posłudze najuboższym przez pryzmat wypowiedzi przedstawicieli elit artystycznych, które ceniły jego niezwykły talent oraz zalety intelektualne i moralne. W interpretacji istotnego przesłania, które zostawił potomnym „poeta koloru”, pomocne okazały się jego wybrane dzieła malarskie, pejzaże i motywy religijne oraz portrety wykonane przez zaprzyjaźnionych artystów, szczególnie Józefa Wyczółkowskiego. Brat Albert należy do grupy wybitnych Polaków, których opatrzność Boża dała naszej Ojczyźnie na przełomie XIX i XX wieku jako światła-latarnie, autentycznych mistrzów i ojców nowej Polski. Byli to wspaniali ludzie, których Paweł Taranczewski określił trafnym mianem „mistyków nadwiślańskich”. Zgodnie z ta intuicją Św. Brat Albert zajmuje poczesne miejsce w narodowym panteonie świętych wraz ze św. Faustyną Kowalską, św. Maksymilianem Kolbe, św. Rafałem Kalinowskim, bł. Anielą Salawą, św. Janem Pawłem II. Tych wielkich pielgrzymów wiary i tułaczy po ziemskich drogach wygnania połączyło Orędzie Bożego Miłosierdzia.
- KATARZYNA PARZYCH-BLAKIEWICZ
Ubóstwo chrześcijańskie jako cnota eklezjalna. Implikacje hagiologiczne o św. Bracie AlbercieArtykuł przedstawia tezę o chrześcijańskiej interpretacji ubóstwa jako cnoty eklezjalnej. Wyjaśniono zasadność utworzenia nowej kategorii cnót chrześcijańskich, obok cnót teologalnych i moralnych. Następnie opisano ubóstwo w ewangelicznym etosie Jezusa oraz zaproponowano spojrzenie na ubóstwo jako na Bożą łaskę. Teologiczna perspektywa ubóstwa ukazała specyfikę świętości ludzkiej, jako uwarunkowanej postawą „przywdziania ubóstwa”, jako „wywłaszczenia” na rzecz Boga i dla realizacji Jego powszechnej woli zbawczej. W ten sposób przedstawiono założenia do hagiologicznej interpretacji życia i dzieła św. Brata Alberta jako chrześcijanina obdarzonego charyzmatem szczególnej wrażliwości na ludzką biedę. Sens tego charyzmatu wyczerpuje się we wspólnocie chrześcijan doskonalących się w komunikacji właściwej dla „obcowania świętych”.
Studia i refleksje
- Ks. Grzegorz Staszczak
Pobożność ludowa okresu paschalnego przeżywana w Kościele domowymRodzina chrześcijańska nazywana Kościołem domowym nie tylko uczestniczy w liturgii Kościoła sprawowanej w parafii, ale sama również celebruje liturgię domową. Wynika to
z faktu, iż z przeżywaniem poszczególnych okresów roku liturgicznego są ściśle związane określone formy pobożności ludowej, a więc zwyczaje i obrzędy praktykowane przez członków rodziny. Najważniejszym czasem w roku kościelnym jest Okres Paschalny, który obejmuje: Okres Wielkiego Postu zwieńczony Świętym Triduum Paschalnym i Okres Wielkanocny. Jest to czas obfitujący w bogate formy pobożności ludowej: zwyczaje i obrzędy domowe oraz nabożeństwa sprawowane w parafii. Okres Wielkiego Postu przygotowuje rodzinę do świąt Wielkiej Nocy poprzez nabożeństwa Drogi Krzyżowej i Gorzkich Żali, rekolekcje wielkopostne, czytanie i rozważanie słowa Bożego, wieczornice wielkopostne oraz obrzęd podwyższenia Krzyża Świętego i błogosławieństwo cierniowej korony. Triduum Paschalne to trzy święte dni, w których członkowie rodziny uczestniczą w liturgii parafialnej i domowej, przeżywając w nich tajemnicę męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa. Okres Wielkanocy to czas radości ze Zmartwychwstania Pańskiego, która widoczna jest w liturgii i obrzędowości tego okresu: udział w Rezurekcji, śniadanie wielkanocne, wysyłanie życzeń świątecznych, paschał rodzinny, śmigus – dyngus i Nowenna przed Zesłaniem Ducha Świętego.
- Ks. Radosław Koterbski
Komunikacyjny wymiar psalmu responsoryjnegoZ powyższych refleksji wynika, iż Bóg jest autorem psalmów, które wyrażają
nie tylko Jego uczucia, ale także stan umysłu i duszy narodu wybranego, jak również ludzi wierzących, żyjących na przestrzeni wieków. Bóg pragnie wejść w dialog zbawczy
z człowiekiem. Liturgia jest okazją do tego, aby człowiek uwielbiał Boga i dziękował Mu
za dary i łaski, a psalmy idealnie wpisują się w tę rzeczywistość (wymiar horyzontalny). Właściwe wykonanie psalmu sprzyja nie tylko możliwości rozważania słowa Bożego
w czasie liturgii, ale staje się doskonałą okazją do zjednoczenia wiernych między sobą (wymiar wertykalny) i z Bogiem.
- Mateusz Pawlak
Znaczenie religii w życiu polskich Sybiraków w latach 1939–1945W artykule tym jego autor przedstawił kwestie wiary i praktyk religijnych jakie rozwijały się wśród polskich Sybiraków zesłanych do Związku Sowieckiego w okresie drugiej wojny światowej. Wiara, którą z czasem zaczęli organizować zesłańcy w każdy możliwy i dostępny dla siebie sposób, grała bardzo znaczącą rolę w ich więziennym życiu. Mimo wszelkiego zakazu władz sowieckich, aby takowych praktyk nie stosować, zesłańcy wyznawali różne ich formy, a mianowicie: modlitwa, śpiewanie pieśni kościelnych, czy próba obchodzenia świąt kościelnych. Sybiracy nie porzucili wyznawanej religii, a można nawet dodać, iż właśnie w tych trudnych warunkach wiara odradzała sie, i w niej to upatrywano niejednokrotnie nadzieje na lepszy los oraz powrót do kraju.
- Jan Kaczmarzyk
Represje komunistyczne na Jasnej GórzeW artykule autor przedstawił historię Klasztoru Jasnogórskiego w okresie PRL wobec represji. Jasna Góra a zwłaszcza cudowny obraz Matki Boskiej pełni szczególną rolę w życiu mieszkańców Częstochowy a także całego narodu polskiego. W okresie represji komunistycznych Klasztor Jasnogórski pełnił szczególną rolę dla mieszkańców i pielgrzymów był on przysłowiowym punktem oporu wobec systemu komunistycznego. Komunistyczna władza nie osiągnęła jednak swego celu ponieważ nie udało jej się pomniejszyć roli i znaczenia Klasztoru Jasnogórskiego.
- Ks. Rafał Szprync
Matka w życiu kapłana w świetle Listu do kapłanów na Wielki Czwartek z 1995 r. Jana Pawła IIW artykule przedstawiono rozważanie na temat relacji matki do kapłana w kontekście Listu do kapłanów z 1995 r. Jana Pawła II. W pierwszej części wskazano na rodzinę jako najmniejszą wspólnotę ludzką, która w swej istocie urzeczywistnia Rodzinę Niebiańską na ziemi. Powołana z miłości ma ponadto poprzez zrodzenie i wychowanie potomstwa miłość Bożą kultywować i czynić uniwersalną po wszystkie czasy. Następnie omówiono podstawowe zadania biologicznej matki, które ta, na wzór Maryi do Syna Chrystusa, musi wypełniać w stosunku do swego syna wybierającego w życiu drogę powołania kapłańskiego. W tym miejscu wskazano na matczyną pomoc w rozeznaniu tego powołania, rodzicielską zgodę na jego realizację oraz wierne towarzyszenie przez cały okres jego trwania. W ostatniej części zarysowano charakter relacji kapłana do Maryi – wzoru postępowania wszystkich ziemskich matek, jak też doskonałej Opiekunce kapłańskiego losu.
Sprawy kościelne i duszpasterskie
- Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
Sprawozdania
- ks. Julian Głowacki – Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Moralne i duszpasterskie konsekwencje przysięgi małżeńskiej. Czy każde trudne sakramentalne małżeństwo jest do uratowania?”, Lublin, 7 czerwca 2017 r.
Przegląd bibliograficzny
-
Ignacy Dec, Siejba słowa, t. 39–40: Wierzę w Syna Bożego, cz. 3: Homilie i rozważania trzeciego kwartału roku 2014; cz. 4: Homilie i rozważania czwartego kwartału roku 2014, Świdnica 2016 – ks. Stanisław Kowalczyk
-
Ignacy Dec, Ku prawdzie na skrzydłach wiary i rozumu, t. 1: Rozważania filozoficzne, Świdnica 2017 – ks. Zdzisław Pawlak
-
Łukasz Krucki, Synod diecezjalny włocławski z 1589 roku, Gniezno 2016 – ks. Janusz Gręźlikowski
-
Zygmunt Zieliński, Demokracja z każdej strony (ludzie, sprawy i zdarzenia), Toruń 2017 – ks. Edward Walewander
-
Informacje dla autorów
